Έχω χαραχτηρίσει αρκετές φορές τους σημερινούς γονείς 'ήρωες'. Ο βασικότερος λόγος είναι η πληθώρα πληροφοριών που τους βομβαρδίζει από ειδικούς και μη, από τα μέσα, από την κριτική που δέχονται από τα ίδια τα μέλη της οικογενείας τους, με αποτέλεσμα να διερωτώνται διαρκώς 'πόσο καλός γονιός είμαι? ', 'πόσο όριο ή ελευθερία πρέπει να δώσω', 'πόσο κοντά και πόσο μακρυά πρέπει να βρίσκομαι', και πολλά άλλα τέτοια που το μόνο που τους προσδίδει είναι άγχος.
Στις παλαιότερες κοινωνίες δεν υπήρχαν αυτά. Οι γονείς ήταν αυταρχικοί, άκαμπτοι τις περισσότερες φορές. Οι ρόλοι ξεκάθαροι και τακτοποιημένοι, ξεκινώντας από την βασική μορφή της οικογένειας, τον Πατέρα, ακολουθούσε η Μητέρα, και στο τέλος βρισκόντουσαν και τα Παιδιά, με μόνο στόχο να υπακούν τους 'ανώτερούς' τους.
Οι κοινωνίες μας ευτυχώς άλλαξαν, πέρασαν από πολλά στάδια οικογενειακών σχημάτων, από την πατριαρχική οικογένεια στην απόλυτη αμφισβήτηση της αντρικής ανωτερότητας, μέχρι στη σημερινή πραγματικότητα όπου τα δύο φύλα μάχονται για την υπεροχή των ατομικών τους δικαιωμάτων.
Τι γίνεται όμως με τα παιδιά που αναπτύσσονται μέσα σε οικογένειες όπου οι ρόλοι δεν είναι σαφείς και οι γονείς σχεδόν ξεκάθαρα ανταγωνίζονται για τα δικαιώματά τους? Τα παιδιά ασφαλώς αναγνωρίζουν και τα δικά τους δικαιώματα. Αυτό όμως που δεν τους είναι ξεκάθαρο είναι ο τρόπος με τον οποίο διεκδικεί κάποιος τα δικαιώματά του. Συνήθως η αντίληψη που έχουν είναι πως οι γονείς έχουν ευθύνες και υποχρεώσεις, ενώ εκείνα έχουν δικαιώματα. Στον λανθασμένο αυτό τρόπο σκέψης οδηγούνται κυρίως όταν υπερπροστατεύονται από τους γονείς τους, όταν δεν είναι ελεύθερα να μάθουν από τις συνέπειες μιας πράξης τους. Ο δημοκρατικός γονιός είναι απλά εκείνος που ενθαρρύνει και επιτρέπει στο παιδί του την εκλογή, τη λήψη αποφάσεων και την εμπειρία και ευθύνη των αποτελεσμάτων (αποκλείοντας ασφαλώς τα ακραία και επικίνδυνα).
Αν ένας γονιός θεωρεί σωστό πως έχει το δικαίωμα να περνάνε οι δικές του αποφάσεις, το μόνο που καταφέρνει είναι να ανατρέφει παιδιά τα οποία θα μάθουν είτε να υπακούν και να υποχωρούν, είτε να θεωρούν δεδομένο πως και οι γύρω τους θα πρέπει να υπακούν στις δικές τους επιθυμίες.
Οι όροι 'Ισοτιμία' και 'Ισότητα' πολύ συχνά συνχέονται μέσα στις οικογένειες. Ασφαλώς όλα τα μέλη είναι ισότιμα ως προς την αξία και την αξιοπρέπειά τους ως άνθρωποι και έτσι θα πρέπει να αντιμετωπίζονται.
Ο αμοιβαίος σεβασμός διδάσκεται μόνο όταν εμείς οι ίδιοι είμαστε σταθεροί στα προσωπικά μας δικαιώματα και όχι αυταρχικοί και στερητικοί στα δικαιώματα των παιδιών μας.
Μαρία Κωνσταντινοπούλου